Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις ελαιοκαλλιέργειες της Μεσσηνίας
Η πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, υπό την αιγίδα του Ιδρύματος “Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου” και σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Μεσσηνίας και τον Αγροτικό Ελαιουργικό Συνεταιρισμό “Ένωση Μεσσηνίας“, είχε ως στόχο την κατανόηση και ανάδειξη των κρίσιμων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις ελαιοκαλλιέργειες της Μεσσηνίας — μιας από τις σημαντικότερες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας. Η έρευνα εστίασε στην ανάλυση δεδομένων που προέρχονται από το περιοχικό κλιματικό μοντέλο SMHI-RCA4, χρησιμοποιώντας δύο διαφορετικά σενάρια εκπομπών: το πιο αισιόδοξο σενάριο (RCP4.5) και ένα ακραίο σενάριο (RCP8.5). Η μελέτη κατέγραψε έναν γενικότερο προβληματισμό σχετικά με την μέση θερμοκρασία στην περιοχή, η οποία αναμένεται να αυξηθεί κατά 1.5-2°C κάτω από το σενάριο RCP4.5 και τουλάχιστον 3°C κάτω από το σενάριο RCP8.5. Τέτοιες αυξήσεις θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στον κύκλο ανάπτυξης των ελαιοδέντρων, κυρίως ως προς την έκπτυξη των ανθοφόρων οφθαλμών και την ανθοφορία.
Σχετικά με τις βροχοπτώσεις, τα σενάρια δείχνουν μείωση της βροχόπτωσης, που θα οδηγήσει σε μείωση των αποθεμάτων νερού και κατ’ επέκταση της αρδευτικής ικανότητας της περιοχής. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς η άρδευση αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της ελαιοκαλλιέργειας στη Μεσσηνία.
Τα αυξημένα φαινόμενα θερμικού stress αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα του καρπού, μειώνοντας την ποσότητα και την ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου. Επιπλέον, η μείωση των ημερών με χαμηλές θερμοκρασίες θα δυσκολεύει την συσσώρευση των απαραίτητων μονάδων ψύχους για τη διακοπή του λήθαργου και την ανθοφορία της ελιάς, επηρεάζοντας αρνητικά την παραγωγικότητα. Η ανάλυση ανέδειξε επίσης ότι η αυξανόμενη θερμοκρασία και οι μεταβολές στις βροχοπτώσεις θα επιταχύνουν την ανάπτυξη των εχθρών της ελιάς, ενισχύοντας την ανάγκη για έγκαιρη και αποτελεσματική διαχείριση των ασθενειών και των επιβλαβών οργανισμών. Συμπερασματικά, η μελέτη καταλήγει στην αναγκαιότητα εφαρμογής βιώσιμων μεθόδων προσαρμογής, όπως η επιλογή ποικιλιών φυτών με πρώιμες ημερομηνίες ανθοφορίας και η ρυθμιζόμενη ελλειμματική άρδευση. Αυτές οι στρατηγικές θα βοηθήσουν τους ελαιοκαλλιεργητές να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στις αλλαγές που φέρνει η κλιματική αλλαγή, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα της ελαιοκαλλιέργειας στην περιοχή.
Το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Καρμέν Κωνσταντακόπουλου υποστηρίζει πρωτοβουλίες που ενισχύουν την παραγωγή και την ανάδειξη της Μεσσηνίας, με σεβασμό στη φύση και το φυσικό περιβάλλον.