Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, έχοντας μεγάλη εμπειρία στην έρευνα για τις τοπικές ποικιλίες, έχει αναλάβει την καταγραφή πληροφοριών σχετικά με τον πλούτο των τοπικών ποικιλιών της Μεσσηνίας, σε ετήσιες και πολυετείς καλλιέργειες, καθώς και τη συλλογή σπόρων. Η έρευνα, που υποστηρίζεται από το Ίδρυμα «Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου», ξεκίνησε στα μέσα του 2013 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2014. Οι τοπικές, παραδοσιακές ποικιλίες είναι δημιουργία των αγροτών, που για εκατοντάδες χρόνια επέλεγαν τα φυτά με βάση τα δικά τους κριτήρια και τη δική τους εμπειρία. Βρίσκονταν πάντα σε μία ενεργητική σχέση με τις συνθήκες του περιβάλλοντος, οι οποίες και συνδιαμόρφωναν τα χαρακτηριστικά τους. Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκαν εκατοντάδες ποικιλίες στον αγροτικό χώρο σε όλα τα είδη των καλλιεργούμενων φυτικών ειδών.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα τοπικών ποικιλιών είναι τα σύκα, το μαυραγάνι, η τσακώνικη μελιτζάνα, καθώς και οι εκλεκτοί οίνοι από τοπικές ποικιλίες αμπέλου. Το σύγχρονο μοντέλο ανάπτυξης της γεωργίας επέβαλε τη διάδοση των καλλιεργούμενων εκείνων ποικιλιών που εξασφάλιζαν υψηλότερες αποδόσεις και ομοιογένεια στο προϊόν. Αυτή η διαδικασία είχε ως αποτέλεσμα να αντικατασταθούν σε μεγάλο βαθμό οι τοπικές, παραδοσιακές ποικιλίες, οδηγώντας στη μείωση της ποικιλότητας και κατά συνέπεια στη γενετική διάβρωση. Τα φαινόμενα αυτά πολλαπλασιάστηκαν με τη μονομερή ανάπτυξη του τουρισμού. Η γενετική διάβρωση των τοπικών ποικιλιών είναι πολύ μεγάλη και προχωρά με ταχύτατο ρυθμό. Πρέπει να τονιστεί μάλιστα με ιδιαίτερη έμφαση ότι, εάν μία τοπική ποικιλία χαθεί, τότε η απώλειά της είναι οριστική και αμετάκλητη. Έχουν δημιουργηθεί έτσι όλες οι προϋποθέσεις για την οριστική απώλεια εκατοντάδων τοπικών ποικιλιών.

Η διάσωση των τοπικών ποικιλιών αποτελεί μια μεγάλη αναγκαιότητα, η οποία στηρίζεται στις σημερινές τάσεις για ποιοτικό προϊόν. Έχει αναγνωριστεί ότι οι τοπικές ποικιλίες έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γεύσης και αρώματος σε αντίθεση με τις εμπορικές ποικιλίες, που εστιάζουν κυρίως στην ποσοτική παραγωγή. Η καταγραφή και η διάσωσή τους είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για οποιαδήποτε αξιοποίησή τους στο μέλλον.